رشته‌های شغل‌محور در دانشگاه آزاد ایجاد می‌شود

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه تأکید ما تخصصی‌کردن رشته‌ها، موضوع‌محور و شغل‌محور کردن آنهاست، گفت: برای تحقق این موضوع، به ایجاد دکتری‌های تخصصی در رشته‌های مهندسی نیاز داریم.

به گزارش ایسکانیوز، دکتر محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در نخستین همایش تخصصی طرح تحول در علوم، مهندسی و کشاورزی که صبح امروز در هتل فرهیختگان برگزار شد، با گرامیداشت حماسه نهم دی «روز بصیرت و میثاق امت با ولایت»، گفت: سال 88 فتنه‌ای اتفاق افتاد که می‌خواست قوام کشور و قانون را به هم بریزد، اما مردم با نگاه بلندی که داشتند، آن را درهم پیچیدند و اکنون با گذشت 10 سال، دیدیم که فتنه 88 یک نسخه آمریکایی بود.
وی با اشاره به وضعیت رشته های علوم پایه، مهندسی و کشاورزی در کشور، اظهار داشت: امروز گردهم آمده‌ایم تا درباره حوزه هایی بحث کنیم که در دانشگاه دچار بحران شده است. واقعیت این است که رشته های علوم پایه، مهندسی و کشاورزی که منابع اصلی و بنیان دانشگاه بر آن نهاده شده، اکنون جایگاه خود را از دست داده است.
دکتر طهرانچی ادامه داد: امروز داوطلبان کنکور سراسری حاضرند در کنار 700هزار نفر دیگر، در صف رشته های علوم پزشکی و پیراپزشکی بایستند. این در حالی است که رشته های علوم مهندسی که روزی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بودند، مورد بی‌توجهی قرار گرفته و نگاه مردم به عملکرد آموزش عالی، نگاه با نمره منفی است. وقتی این واقعیت را بپذیریم، متوجه می شویم که در جهت‌دهی آموزش عالی و اشتغال دانش بنیان به گونه‌ای عمل کرده‌ایم که علوم پایه به عنوان سرمایه کشور، امروز حتی در بهترین دانشگاه ها نیز مورد غفلت و بی‌توجهی واقع شده است.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی افزود: به تعبیر مقام معظم رهبری، علوم پایه مانند پول در سرمایه است و علوم پزشکی مانند پول در جیب جاری است. این در حالی است که امروز دیگر نبوغ کشور به سمت علوم پایه نمی‌آید و برای آن هزینه پرداخت نمی‌ شود و در حداکثر حالت، علوم پایه خادم رشته های مهندسی برای دروس پایه مانند فیزیک، شیمی، زیست‌شناسی و غیره شده است. این بحران جدی است و باید مورد توجه قرار گیرد. علوم پایه در پیشرفت کشور در برون‌دادهای علمی نقش بسیار مؤثری داشته است.
وی با بیان اینکه روی گرداندن مردم از رشته های علوم پایه حاصل عملکرد دانشگاه هاست، گفت: از یک طرف گسترش رشته های علوم پایه بی‌رویه بود و از طرفی دانشگاهیان برای آینده آموزشی خود تدبیر نداشتند و در مقطعی که براساس گزارش کمیسیون علوم پایه شورای عالی عتف، شاهد عدم رغبت مردم نسبت به رشته های علوم پایه بودیم، بیشترین سرمایه‌گذاری ها در ایجاد آزمایشگاه ها و استخدام اعضای هیأت علمی صورت گرفت.
عضو هیأت امنای دانشگاه آزاد اسلامی در بخش دیگری از سخنان خود، با اشاره به نحوه ورود رشته های کشاورزی به کشور و نگاه به این حوزه، اظهار کرد: کشور ما محصولات و فنون حاصل از علم و فناوری و تمدن غرب را از زاویه مهندسی دید نه از زاویه فناوری. به همین دلیل شش اعزامی که در دوره عباس میرزا تا پهلوی اول صورت گرفت، بر دو محور پزشکی و مهندسی بود، البته مهندسانی هم که اعزام شدند، زمانی که به کشور بازگشتند، به کار دیوانی و مترجمی پرداختند. به همین دلیل علوم انسانی ما نیز ترجمه مهندسان از علوم غرب است و ساختار دیوانی ما نیز توسط مهندسان اعزام‌شده به غرب شکل گرفت.
دکتر طهرانچی ادامه داد: این مهندسی پس از پیروزی انقلاب اسلامی هم به سبب نگاه به توسعه صنعت‌پایه، گسترش جدی داشت، اما نکته حائز اهمیت این است که ما از صنعت، کارخانه را وارد کردیم، نه تکنولوژی را و در حوزه هایی همچون هسته‌ای و موشکی که به فناوری آن دسته یافته‌ایم، از سوی غربی ها مورد تحریم و فشار قرار گرفتیم، چرا که دستیابی به فناوری همچون گل طبیعی است که زاینده و پویاست، اما وارد کردن کارخانه مانند آوردن گل مصنوعی است که هیچ رشد و تکاملی ندارد.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: با نگاهی که در کشور وجود داشت، دانشگاه های صنعتی تأسیس و مهندسان تربیت شدند، اما به فناوری توجه نشد. به همین دلیل بعد از مدتی نه مهندسان ما در کارخانه ها کارآیی داشتند و نه کارخانه ها محل رشد و بالندگی مهندسان بود. از این رو منابع مالی و نقدینگی در رشد صنعت و کارخانجات از اهمیت بالایی برخوردار بود و محصولاتی که تولید می شد، حاصل مهندسان ما نبود. مشکل اصلی این بود که ما مهندسان باسواد تربیت کردیم؛ اما وقتی به کارخانه ها می رفتند، نمی‌توانستند کاری از پیش ببرند. به همین دلیل با وجود آنکه کشور ما در تربیت مهندس به رتبه چهارم جهانی رسید، اما در رتبه‌بندی کسب و کار، در جایگاه 126 قرار گرفت.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه با رویکردی که در حوزه آموزش علوم مهندسی در کشور پیش گرفته شد، به محل صادرات نیروی انسانی بااستعداد تبدیل شدیم و دانشجویان ما پیش از فارغ‌التحصیلی به دنبال مهاجرت بودند، گفت: مهاجرت فارغ‌التحصیلان ما به این دلیل اتفاق می افتاد که دانشگاه های ما پژوهشگرِ مهندس تربیت می کردند و این نیاز غرب بود، همانطور که یکی از غربی ها اعتراف کرد که اگر ایرانی ها را از آمریکا بیرون کنیم، موتور پژوهش ما از کار می افتد.
وی افزود: زمانی که مردم این روند را دیدند، از رشته های علوم پایه و مهندسی روی برگرداندند و با وجود 250 هزار صندلی مهندسی در دانشگاه های کشور، بیش از 120 هزار نفر داوطلب این رشته ها نیستند. اکنون رشته های علوم پایه و مهندسی مانند پادگان هایی است که مملو از افسر است، اما سرباز ندارد و می توان گفت که مهندسی در کشور ما در حال انقراض است و لازم است به فکر احیای آن باشیم.
دکتر طهرانچی در ادامه با اشاره به وضعیت رشته کشاورزی در کشور، گفت: بحران حوزه کشاورزی به مراتب بزرگتر از دو حوزه علوم پایه و مهندسی است. همانطور که می دانید، پایه دانشگاه آزاد اسلامی رشته کشاورزی است. این دانشگاه بیش از 1700 عضو هیأت علمی در این گروه و 5 هزار هکتار زمین کشاورزی و مزرعه و دانشکده های متعدد کشاورزی و منابع طبیعی در اختیار دارد، اما چه اتفاقی برای رشته کشاورزی افتاده که با وجود آنکه بسیاری از اعضای هیأت علمی ما استاد تمام هستند و مقالات زیادی نیز به چاپ رسانده‌اند، اما این حوزه بیش از 700 هزار دانشجو ندارد؟
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه حدود 5 میلیون نفر در کشور به صورت مستقیم از کشاورزی درآمدزایی دارند و 18‌درصد GDP ایران مربوط به حوزه کشاورزی است، تصریح کرد: امروزه کشاورزی فن‌آورمحور شده است و کشاورزان از بذرهای هیبریدی استفاده می کنند و سلیقه مردم به طعم و شکل میوه ها تغییر کرده است. امروز غذای ما در همه ابعاد انحصاری شده، به طوری که مرغ مولد را از آلمان، بذر هیبریدی را از غرب و سم را از کشورهای دیگر وارد می کنیم و تنها داشته ما آب، خاک و خورشید است. موضوع نگران‌کننده این است که متخصصان و دانش‌آموختگان کشاورزی ما نمی‌توانند یک گلخانه را اداره کنند، بنابراین در عصر اقتصاد دانش بنیان، کشاورزی ما حکم وارداتی و وابستگی پیدا کرده است.
وی با بیان اینکه امام (ره) مبدأ صلاح و فساد جامعه را دانشگاه دانستند، تأکید کرد: یکی از مقصران وضع فعلی کشاورزی، ما دانشگاهیان هستیم. به همین دلیل امروز جمع شده‌ایم تا درباره حوزه های مربوط به علوم، مهندسی و کشاورزی صحبت کنیم، چرا که اگر امروز به داد این حوزه ها نرسیم، با قبرستان هایی به نام دانشگاه مواجه خواهیم شد.
عضو هیأت امنای دانشگاه آزاد اسلامی تصریح کرد: امروز راجع به حوزه هایی صحبت می کنیم که تحول در آن امری دلخواه و مستحب نیست و اگر در این حوزه ها تحول صورت نگیرد، با ویرانه مواجه خواهیم بود و آینده کشور مورد تهدید قرار خواهد گرفت.
دکتر طهرانچی با بیان اینکه دانشگاه آزاد اسلامی به عنوان دانشگاهی که در لبه ارتباط با جامعه قرار دارد، تحولات را به سرعت درک می کند، گفت: دانشگاه های دولتی که بودجه آنها از محل فروش نفت تأمین می شود، غافل از اتفاقات و تحولات جامعه هستند و به همین دلیل حوزه علوم پایه و مهندسی را به شیوه گذشته خود راهبری کرده و به مطالعات جدی مردم توجه ندارند، اما دانشگاه آزاد اسلامی با درک این شرایط، هشدار می دهد که استقلال و امنیت غذایی امر مهمی است و با این شیوه آموزش کشاورزی به نتیجه نخواهیم رسید.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به برنامه این دانشگاه در حوزه کشاورزی تصریح کرد: اولین کاری که برای احیای رشته کشاورزی انجام دادیم، جدا کردن حوزه های دانشی برای مدیریت هوشمند بود و این سیاست را از بالادست اجرا کردیم تا حوزه های پژوهشی و آموزشی در حوزه های دانشی و منجر به مدرک، به صورت متمرکز اداره شود. یکی از اشکالات نظام آموزش عالی ما جدا کردن آموزش و پژوهش از یکدیگر بود، چرا که با این روش علایق استاد در پژوهش به حوزه خاص اختصاص می یافت و رابطه او با آموزش عمومی جدا می شد.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: دانشگاه آزاد اسلامی برای اصلاح این روند، در راهبری بالادستی حوزه های «علوم پزشکی»، «علوم انسانی و هنر» و «علوم، مهندسی و کشاورزی» را از یکدیگر جدا کرد تا هرآنچه که یک دانشجو در مسیر ورود به دانشگاه از 18 سالگی تا پایان تحصیل خود در دکتری نیاز دارد را متمرکز در حوزه موضوعی خود سیاست‌گذاری کنیم و معاونت ها هم به صورت تخصصی به حل مسائل حوزه خود بپردازند.
وی با بیان اینکه دومین قدم دانشگاه آزاد اسلامی، اجرای «طرح بازمهندسی نظام آموزشی، پژوهشی و خدمات فناوری علوم کشاورزی» بود، گفت: برای این کار 10 گروه کارشناسی در حوزه کشاورزی و منابع طبیعی شکل گرفت و دکتر اردکانی و دکتر باغستانی که از پیشکسوتان علم این حوزه در صنعت و دانشگاه بودند، مدیریت طرح را برعهده گرفتند و تاکنون ماحصل این طرح، طراحی دوره دکتری حرفه‌ای کشاورزی است که طی آن دانشجو پس از دو سال آموزش، در مزرعه آموزش خواهد دید. این روش تحول بزرگی است که می خواهیم دانشجویان پس از فارغ‌التحصیلی، بتوانند یک گلخانه را در همه ابعاد اداره کنند.
دکتر طهرانچی خاطرنشان کرد: دانشگاه آزاد اسلامی برای اجرای برنامه های خود در حوزه کشاورزی، مزارع تولیدی و آموزشی را بنیانگذاری کرده و اساتید کشاورزی به دو گروه علوم پایه و اساتید حاضر در مزارع تقسیم می شوند. این دانشگاه همچنین در حوزه دامپروری نیز برنامه های ویژه ای دارد تا ان‌شاءالله بتوانیم تا دو سال آینده این برنامه ها را به عینیت برسانیم. این امر مبارک محقق نمی‌شود مگر اینکه این حوزه یکپارچه شود.
اجرای طرح «صدرا» توسط واحد نجف‌آباد
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، برگزاری نشست های مشترک با کارخانجات و مصرف کنندگان دانش را از دیگر برنامه های این دانشگاه عنوان کرد و گفت: در این راستا طرح های خوبی در دانشگاه آزاد اسلامی استان های یزد و اصفهان همچون طرح «صدرا» (صنعت، دانشگاه، راه اشتغال) که توسط واحد نجف‌آباد پیگیری می شود، اجرایی شده تا بتوانیم آموزش مهندسی را در کشور اصلاح کنیم.
وی با بیان اینکه تربیت دو دسته مهندس مربوط به حوزه کسب و کار فن‌آورمحور و نوآور و بدنه عمومی کشور در دستورکار دانشگاه آزاد اسلامی قرار دارد، اظهار داشت: تأکید ما تخصصی کردن رشته ها، موضوع محور و شغل‌محور کردن آنهاست. به عنوان نمونه مهندسان عمران باید با تخصص های برج‌سازی، بیمارستان، ورزشگاه، دانشگاه و... آموزش ببینند تا بتوانیم در بستر اشتغال مهندس تربیت کنیم. برای تحقق این موضوع، به ایجاد دکتراهای تخصصی در رشته های مهندسی نیاز داریم.
عضو هیأت امنای دانشگاه آزاد اسلامی در پایان با بیان اینکه علوم پایه سرمایه کشور و موتور شتابان علم است، گفت: اگر امروز مهندسان خوب علوم پایه بخشی از ذهن خود را در تغییر روش ها و رویکردهای رشته ها نگذارند، آخرین نسل علوم پایه کشور خواهند بود. بنابراین باید این تصور غلط که علوم پایه فقط برای مهندسی و معلمی است را تغییر دهیم و این موضوع را در نظر داشته باشیم که علوم پایه را با موضوعات دیگر پیوند دهیم همانطور که می توانیم شیمی را با نفت، موادغذایی، محیط زیست و... پیوند بزنیم. اعضای گروه های علوم پایه باید راه خروج را پیدا کنند.