گروه دانشگاه خبرگزاری آنا - پروین طالبیان؛ سال‌هاست که داوطلبان آزمون دوره دکتری نسبت به نحوه مصاحبه دانشگاه‌ها انتقاد دارند. از زمانی که آزمون دوره دکتری به صورت سراسری در کشور انجام می‌شود تا همه داوطلبان از شرایط برابر برای پذیرش برخوردار باشند اما نحوه برگزاری مرحله بعدی این آزمون یعنی انجام مصاحبه‌ها سبب شده که همه داوطلبان نتوانند از شرایط برابر برخوردار باشند.
هفته گذشته که نتایج آزمون دوره دکتری ۹۹ اعلام شد، بار دیگر بسیاری از داوطلبان این آزمون نسبت به گزینش نهایی انتقاداتی را مطرح کردند و آن را غیرمنصفانه دانستند.
برای نمایان شدن ابعاد ماجرا باید ضوابط آزمون دوره دکتری مورد بررسی قرار گیرد. بر اساس قواعد آزمون دوره دکتری، گزینش داوطلبان به صورت تلفیقی از نمره آزمون و نمره مصاحبه صورت می‌گیرد. در این میان علی‌رغم این که سنجش داوطلبان در آزمون سراسری است اما گویی در مصاحبه‌هایی که از سوی اساتید دانشگاه‌ها انجام می‌شود سنجش علمی «سراسری» در نظر گرفته نمی‌شود.
نگاه تبعیض‌آمیز اساتید به دانشجویان خودی و غیرخودی
داوطلبان آزمون دوره دکتری معتقدند که اساتید دانشگاه‌ها در زمان مصاحبه، دانشجویان سابق خود را در اولویت قرار می‌دهند. محمد که در آزمون دوره دکتری رتبه ۱۲ کسب کرده، می‌گوید: دانشگاه‌های تهران را انتخاب نکرده‌ام چراکه اساسا اساتید این دانشگاه‌ها فقط و فقط دانشجویان خود را برای دوره دکتری پذیرش می‌کنند.
مریم داوطلب دیگر آزمون دوره دکتری که رتبه ۵۰ را کسب کرده می‌گوید: دوره کارشناسی ارشد را در دانشگاه کاشان گذرانده‌ام به همین دلیل در زمان انتخاب رشته فقط دانشگاه کاشان و سمنان را انتخاب کردم که البته در هیچ یک پذیرفته نشدم.
علی یکی از داوطلبان دوره دکتری که رتبه ۲۲ کسب کرده می‌گوید: وقتی برای مصاحبه در دانشگاه‌های تهران حاضر شدم اساتید سوالات پیش و پا افتاده می‌پرسیدند انگار که نمی‌خواستند مرا بپذیرند حتی هیچ سوال تخصصی نپرسیدند. درباره پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد نیز هیچ سؤالی از بنده نشد.
مهدیه یکی دیگر از داوطلبان آزمون دوره دکتری می‌گوید: با رتبه ۱۵ و مقاله علمی نتوانستم در دانشگاه‌های بهشتی، تهران و تربیت مدرس پذیرفته شوم، اما داوطلب دیگری با رتبه ۱۷ در دانشگاه بهشتی قبول شد به خاطر چه؟ چون قبلا دانشجوی همان دانشگاه بود.
شواهد نشان می‌دهد که داوطلبان با استعداد و دارای توان علمی مناسب از ادامه تحصیل باز می‌مانند. داوطلبان معتقدند که اگر آزمون سراسری است، مصاحبه‌ها هم باید سراسری باشد و اساتید ترکیبی انتخاب شوند. این داوطلبان بر این باورند که اساتید هر دانشگاه به‌تنهایی نباید در مصاحبه‌ها حاضر شوند بلکه ترکیبی از اساتید سایر دانشگاه‌ها باشند.
راهکار دانشگاه آزاد اسلامی برای انجام مصاحبه سراسری
در این میان دانشگاه آزاد اسلامی با ابتکار عمل در این زمینه، گزینش را نیز سراسری کرده و داوطلبان به جای اینکه مثلا در ۵ کد رشته مختص به دانشگاه آزاد اسلامی، سنجش علمی شوند، در یک مصاحبه با حضور اساتید تلفیقی حاضر می‌شوند و در نهایت اساتید نمره مورد نظر خود را به داوطلب اعطا می‌کنند.
از سال گذشته مصاحبه‌های دوره دکتری دانشگاه آزاد اسلامی را به صورت متمرکز در استان تهران انجام می‌شود. سال گذشته اساتید از سراسر کشور در تهران حضور یافتند و مصاحبه‌ها را انجام دادند اما امسال به دلیل شیوع ویروس کرونا و کاهش سفرهای برون‌شهری، اساتید استان تهران به همراه اساتید استان‌های همجوار مسئولیت مصاحبه داوطلبان را برعهده گرفتند.
یکی از داوطلبان آزمون دوره دکتری که در دو گروه و ۵ کدرشته محل دانشگاه آزاد اسلامی به مصاحبه دعوت شده، به خبرنگار آنا می‌گوید: با اینکه باید عملا در ۵ مصاحبه شرکت می‌کردم در دو مصاحبه حاضر شدم چراکه دو رشته را انتخاب کرده بودم، اساتید قبلی در دوره کارشناسی ارشد در مصاحبه حضور نداشتند بلکه اساتید واحدهای دیگر بودند و سوالات مورد نظر خود را پرسیدند.
نحوه گزینش در دانشگاه آزاد اسلامی اینگونه است که پس از مصاحبه اساتید نمره هر داوطلب را در فرم‌های در نظر گرفته شده وارد می‌کنند و پس از تلفیق آن با نمره آزمون، داوطلبی که نتیجه بهتر را کسب کرده در اولویت پذیرش قرار می‌گیرد.
به نظر می‌رسد که دانشگاه‌های دیگر می‌توانند از این روش گزینش استفاده کنند تا حقی از داوطلبی ضایع نشود و عدالت آموزشی نیز رعایت شود. صرف پذیرش دانشجویان سابق نمی‌تواند روش خوبی باشد چرا که ممکن است در گوشه‌ای از کشور استعدادی وجود داشته باشد که به دلیل شیوه نامناسب پذیرش مورد بی‌اعتنایی و بی‌توجهی قرار گیرد و این گونه به جای اینکه استعداد فرد در مسیر واقعی به کار گرفته شود با نادیده گرفتن به خاموشی بینجامد و کشور از پرورش و بهره‌گیری یک استعداد بی‌نصیب بماند.