پیشرفت بدون سفرنامه بزرگان امکان پذیر نیست

برای راه اندازی برخی کسب و کارهای پیشرفته و با فناوری خاص داشتن مدرک دانشگاهی معتبر گام اول حوزه کارآفرینی است. در ضمن نبایستی فراموش کرد کارآفرین موفق همواره در حین تحصیل به فکر تجربه و شناخت بازار است و چشم انداز پنج ساله نسبت به موضوع دارد» اینها صحبتهای حیدر مداح یکی از فارغ‌التحصیلان موفق دانشگاه آزاد اسلامی است.

او مدرک کارشناسی ارشد مهندسی شیمی-فرایند را سال 1390از دانشگاه آزاد شاهرود و در سال 1395مدرک دکترای شیمی کاربردی را از دانشگاه آزاد اراک اخذ کرده است. وی حدود 10 کتاب و بیش از 30 مقاله داخلی و خارجی چاپ شده دارد و دروس تخصصی مقاطع مختلف دانشگاهی را تدریس می‌کند.
مداح متولد سال 63 در شهرستان ساوه است. مداح به خبرنگار می‌گوید: « از کودکی به کتاب خوانی و ورزش علاقه زیادی داشتم. و در سال اول دبیرستان با ایجاد انگیزه توسط اساتیدم آقای مهندس مددی و آقای مهندس میرسلیمی به رشته مهندسی شیمی علاقه مند شدم.»

آقای مداح زمینه فعالیتی شما چیست؟
نانوتکنولوژی، انتقال حرارت، مدلسازی و شبیه سازی فرایند نفت،گاز و پتروشیمی

توصیفتان از یک مهندس شیمی چیست؟
مهندس شیمی به‌طور کلی در صنایع شیمیایی و در قسمت‌های مرتبط با فرآیندهای شیمیایی و تولید محصولات صنعتی مشغول کار است و همچنین در زمینه طراحی و راه‌اندازی واحدهای صنعتی و تجهیزات مرتبط با آن نقش ایفا می‌کند. در کل یک مهندس شیمی کسی است که اصول بنیادین علم مهندسی شیمی را برای استفاده در بخش‌های مختلف کاربردهای عملی به کار می‌گیرد.

چه شد که رشته مهندسی شیمی را برای تحصیل انتخاب کردید؟
چون این رشته بسیار وسیع بود، حوزه های مختلفی را شامل می شد و تنوع در گرایش های تحصیلی زیادی که در رشته مهندسی شیمی وجود داشت که از ابتدای انتخاب رشته من را به خود جذب می‌کرد.

چه شد که رشته شیمی کاربردی را برای مقطع دکترا را برای تحصیل انتخاب کردید؟
در حین تدریس در دانشگاه و کار در آزمایشگاه به این رشته علاقه‌ی زیادی پیدا کردم و کتابهای کارشناسی ارشد این رشته را نیز بسیار دوست داشتم. این علاقه باعث گرایش من در دانشگاه به این رشته شد.

در مورد کتابهایی که چاپ کردید توضیح بفرمایید:
به خاطر سختی‌های زیاد کار خواندن مقالات مختلف تا یافتن درک صحیح و آسان مطالب در زمینه سنتز و کاربرد نانوسیالات در افزایش انتقال حرارت، به فکر نگارش کتاب در این زمینه افتادم؛ چرا که هم به موضوع آن علاقه فراوانی داشتم؛ هم کتاب‌های مشابه موجود دانشگاهی به خوبی مباحث را برای دانشجویان کارشناسی توضیح نداده بودند‌ .

دلیل نگارش این تعداد مقاله توسط شما چیست؟
اول اینکه من عاشق تحقیق هستم و دلایل بسیار زیادی برای نگارش مقالاتم وجود دارد. اگرچه، همیشه تمامی این دلایل جنبه مثبت نداشتند. من همیشه یافته‌های نوین حاصل از یک مطالعه پژوهشی و جمع‌بندی یافته‌های پیشینیان در قالب یک مطالعه مروری را گردآوری میکردم و برای ثبت نتایج و دستاوردهای خودم و در اختیار گذاشتن آن به سایرین به ویژه برای کاربرد یافته‌های مطالعات دانشجویان و محققین در شرایط مشابه، اقدام به نوشتن این مقالات کرده‌ام.

لطفا در مورد مسئولیتتان در شرکت نفت فلات قاره برای ما بفرمایید:
مهندس اتاق کنترل و دارای یازده سال سابقه کار در جزیره خارک، سیری و کیش هستم. ماهیت کار در اتاق‌های کنترل به گونه‌ای است که جزو کارهای پیچیده و با بار شناختی بالا به شمار می آید که همین امر ضرورت پیشگیری از وقوع خطاهای انسانی را سبب می‌شود. وظایف اپراتورهای اتاق کنترل به‌ویژه اپراتوری بورد دارای نیازمندی‌های شناختی متعددی بوده و سطح بالایی از توانایی شناختی را می طلبد.

آیا در جایگاه شغلی خود با مخترعان و استارت آپها ارتباطی دارید؟
استارتاپ ها، معمولا بر محور ایده های نوآورانه و خلاقانه بنا می شوند. در زمینه کاربرد نانوتکنولوژی در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی ما همواره با گروهای بزرگ استارتاپ و نخبگان در ارتباط مستقیم هستیم.

از حال و هوای تدریس در دانشگاه برایمان بگویید:
تدریس در دانشگاه برای من همواره یک عشق بود و تا زنده هستم دوست دارم به دانشجویان آموزش دهم که فقط و فقط از روی عشق و پشتکار حرفه مورد علاقه خود را انتخاب کنید. یکی از مسائل مهم و مورد توجه در امر تدریس، مسئله ایجاد انگیزه و شناخت توانایی های دانشجویان است که توجه به آن برای هر کسی که بخواهد هر نوع تدریسی داشته باشد ضروری است. به طور کلّی استاد باید برای ارائه بهتر درس خود از یک سری مهارتها علاوه بر توانایی های علمی و رفتاری، نیز بهره گیرد تا فعالیت او از بازدهی بالاتری برخوردار شود. بیشترین فعالیت من در راه اندازی کارگاه های آموزشی و علمی است. در ضمن علاقه بسیاری هم به کارگاه های فنی و کار در آزمایشگاه و کسب یافته های نوین در کنار دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد دارم.

وضعیت کار برای کسانی که در رشته شما تحصیل کرده‌اند را چگونه ارزیابی‌ می‌کنید؟
در خصوص وضعیت و میزان استخدام مهندس شیمی در ایران اطلاعات دقیقی ندارم. از آنجا که صنعت نفت و گاز و پتروشیمی مهم ترین و بزرگترین صنعت در کشور ما می باشد، تعداد زیادی از مهندسان شیمی و شیمی کاربردی در این صنعت استخدام می شوند. واقعیت این است که وضعیت اشتغال برای فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها مناسب نیست و حتی درصد بالایی از کسانی که شغل دارند در رشته تحصیلی خود فعال نیستند. رشته‌های شیمی و مهندسی شیمی نیز در چند سال گذشته از این قاعده مستثنی نبود. ولی به نظر من تا پنج سال آینده مجدد بسیار خوب خواهد شد.

فارغ‌التحصیلان رشته شیمی کاربردی چگونه می‌توانند کارآفرین باشند؟
از جمله رشته‌هایی که با کارآفرینی گره خورده‌است می‌توان به شیمی اشاره کرد. با توجه به آن‌که دانشجویان رشته شیمی و دیگر رشته‌های وابسته، کارهای عملی را از ابتدای ورود به دانشگاه آموزش می‌بینند می‌توان گفت کارآفرینی در این رشته نهادینه شده است. از طرفی دیگر تمام مواد تشکیل دهنده هر وسیله و یا دستگاهی که روزانه با آنها سروکار داریم از علم شیمی نشئت گرفته است. جنوب ایران و استان مرکزی و اصفهان در زمینه مواد و فرآوردههای نفتی از پتانسیل فراوانی برخوردارند . اما شاید مانع اصلی برای کارآفرینی در این رشته هزینه‌های بالای مواد اولیه می باشد. به هر حال برای کارآفرین شدن در این رشته گام اول علاقه و پشتکار است و گام دوم تجربه در صنایعی که دانشجو علاقه به کارآفرینی دارد.

در حال حاضر بازار فعالیت‌های کارآفرینی را برای ورود جوانان علاقه‌مند چطور ارزیابی می‌کنید؟
در ابتدا بایستی کاغذبازی اداری تا جای ممکن کاهش یابد و دانشجویان علاقه مند بدون فیلتراسیون معرفی و شناخته شوند .کارآفرینی نیاز به یک حمایت قوی دارد. باید یک وزارتخانه مشخص، هدایت و مدیریت امور کارآفرینی را به عهده بگیرد. برای شروع هر کارآفرینی سرمایه لازم است که بایستی از طرف یک وزارتخانه یا سازمان دولتی مثل ستاد نانو و بنیاد ملی نخبگان باشد. اگر حمایت مالی کافی صورت گیرد قطعا بازار فعالیت‌های کارآفرینی رونق بسزایی خواهد داشت.

تحصیلات آکادمیک در حوزه کارآفرینی چقدر نقش‌آفرین است؟
بدون شک تحصیلات آکادمیک در حوزه کارآفرینی نقش موثر و بسزایی دارد. برای راه اندازی برخی کسب و کارهای پیشرفته و با فناوری خاص داشتن مدرک دانشگاهی معتبر گام اول حوزه کارآفرینی است. در ضمن نبایستی فراموش کرد کارآفرین موفق همواره در حین تحصیل به فکر تجربه و شناخت بازار است و چشم انداز پنج ساله نسبت به موضوع دارد.

با توجه به این که این پیشرفت در کسب و کار، نیازمند تحقیق و کار علمی بیشتری است آیا در این زمینه با دانشجویان و دانشگاهیان نیز همکاری دارید؟
افراد موفق و توانمند همواره چه در ایران و چه در خارج از کشور نظر خوبی نسبت به دانشجویان و فارغ التحصیلان دارند. مهارت های مختلف مدیریتی و فنی را به خوبی از مربیان صنعت و دانشگاه آموخته و در اختیار دانشجویان جوان قرار میدهم و دانشجویان برای راه اندازی کسب و کار خود قطعا به این مهارت ها و افرادی که این مهارت ها را در اختیار دارند، نیاز خواهند داشت.

عامل اصلی پیشرفتتان در این رشته چه بود؟
در جایگاهی نیستم که بخواهم عوامل پیشرفت را برای کارآفرینان بیان کنم . اندک مسیر پیموده زندگی من همواره امیدوار بودن است. من در زندگیم سه تا قانون دارم: قانون اول من این است که همواره امید داشته باشم . قانون دوم اینکه فقط تلاش کنم و قانون سوم اینکه هیچگاه قانون اول را فراموش نکنم.

در این راه الگویی هم داشتید؟
همواره و همواره خدای بزرگ را دوست دارم که اساتید مهربانی چون دکتر یوسف یاسی، دکتر محمد حسین احمدی، مهندس غفار سردار و دکتر ناهید قاسمی را در سر راه من قرار داد. پیشرفت بدون سفرنامه بزرگان امکان پذیر نیست.

برنامه آینده‌تان چیست؟
ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر و ایجاد موسسه آموزشی و مشاوره در امر کارآفرینی.

طی این سالها، آیا احساس شکست هم کرده‌اید؟
این احساس همواره با من بوده است ولی هیچگاه ناامید نمیشوم و یاد خداوند متعال همواره به من امید به حرکت میدهد.

با توجه به راهی که تاکنون طی کردید، چه توصیه‌ای برای دانشجویان و فارغ‌التحصیلان جویای کار دارید؟
توصیه من به دانشجویان جهت یافتن کار این است که تا جایی که ممکن است در دهه سوم زندگی خود فقط تلاش کنند اصلا ناامید نشوند چون واقعا آینده را کسی ندیده من کسانی را دیده‌ام که اصلا پارتی نداشتند و درسشان هم ضعیف بود ولی در مدت یکسال با توکل به خداوند و تلاش بی نظیر کار مناسبی را یافتند و الان خیلی راضی هستند. به عنوان جمله آخر خودم این را میگویم که اگر خدایی هست پس همیشه امید هم باقیست. از خداوند بزرگ این را خواهان هستم که واقعا امید جوانان همواره پایا باشد.

گفتگو: سمیرا بندگان