پنج‌شنبه 28 آذر 1398 ساعت 09:13

تبدیل دوره سربازی به دوران مهارت‌آموزی

تحصیلکردگان بیکار فاقد مهارت هستند. این ضعف نظام آموزشی ما را نشان می‌دهد، اما راه‌حل عاجل برای حل این معضل برگزاری کلاس‌های مهارت‌آموزی است و در این بین می‌توان از ظرفیت سازمان‌هایی مانند نظام وظیفه استفاده کرد.

به گزارش خبرنگار ایلنا، جست‌و‌جوی عبارت فارغ‌التحصیلان فاقد مهارت در موتور‌های جست‌و‌جوگر ما را به انبوهی از نتایج می‌رساند؛ تا بخواهی تحلیل، یادداشت، مقاله، گزارش و اظهارنظر درباره این وجود دارد که فارغ‌التحصیلان بیکار مهارت‌های لازم را ندارند. حتی برخی پا را از این هم فراتر گذاشته و عنوان می‌کنند نیروی کار ما نیز در بسیاری موارد فاقد مهارت‌های لازم هستند.
اردیبهشت سال گذشته ابوالفضل فتح‌اللهی (نایب رییس کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران) با بیان اینکه ۶۳ درصد تحصیلکردگان فاقد مهارت کار هستند، تصریح کرد: اگر بین مدارس و دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی پیوند و اتصال برقرار می‌کردیم، امروز رشته‌های تحصیلی و دانشگاهی با شرایط تولید و بازار کار تناسب داشت و جلوی بیکاری گسترده تحصیلکردگان را می‌گرفت.
چنین اظهاراتی در یک سال و نیم گذشته نیز بار‌ها از طرف کارشناسان، فعالان کارگری و حتی مسئولان تکرار شده است. برای مثال پنجم مرداد امسال محمد شریعتمداری (وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی) عنوان کرد: باید قبول کنیم که فرزندان‌مان برای دنیای آینده تربیت نمی‌شوند و مهارت‌های لازم را فرانمی‌گیرند و از همین رو باید بر مهارت‌آموزی‌ها و آموزش حرفه‌ای جوانان تمرکز کنیم.
آموزش نیازمند صرف هزینه است. برای مثال اگر فرد در بخش خصوصی قصد فراگیری مهارت داشته باشد، باید پول خرج کند، حال آنکه ما عنوان می‌کنیم که نیازمند نهضت مهارت‌آموزی و تبدیل مهارت‌آموزی به یک فرهنگ هستیم. بر این اساس باید موانعی را که ممکن است جلوی مهارت‌آموزی افراد را بگیرد، از سر راه برداشت
بحث‌های دامنه‌داری در این باره مطرح شده است که چرا اساسا جوانان ایرانی که اغلب در مراکز آموزش عالی هم تحصیل کرده‌اند، فاقد مهارت‌های لازم برای کار کردن هستند؟ معمولا انگشت اتهام به سمت نظام آموزشی نشانه می‌رود و عنوان می‌شود که در ساختار‌های موجود باید اصلاحاتی صورت گیرد. اگر چنین توصیه‌ای جدی گرفته شود، تحولی در نیروی کار آینده به وجود می‌آید و ما شاهد تربیت افرادی هستیم که مهارت‌های لازم را برای کار کردن دارند. در اینکه باید این تجدید ساختار صورت گیرد شکی نیست، اما ما اکنون با انبوهی از جوانان بیکار فاقد مهارت رو‌به‌رو هستیم. با چنین افرادی چه کار باید کرد؟ آیا باید آنها را به حال خود رها کرد یا اینکه لازم است با اجرای برخی طرح‌ها وضعیت مهارتی آنها را بهبود بخشید؟
ارائه طرح‌های مختلف برای مهارت‌آموزی
نه در یکی دو سال اخیر که حداقل یک دهه است وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به عنوان متولی ساماندهی نیروی کار طرح‌هایی را در راستای افزایش مهارت جویندگان کار اجرا می‌کند. این طرح‌ها تنوع و فراگیری مختلفی دارند. در مواردی شاهد اجرای طرح‌های ملی هستیم و در مواردی دیگر گروه‌هایی از افراد آموزش می‌بینند. برای مثال طرح کارورزی به عنوان طرحی که هدف آن افزایش مهارت فارغ‌التحصیلان و آماده کردن آنها برای ورود به بازار کار است در یکی دو سال اخیر در حال اجراست؛ طرحی که موافقان و مخالفان زیادی دارد. در این بین حضور افراد برای مدت زمانی نسبتا طولانی در یک نهاد این امکان را به وجود می‌آورد که از ظرفیت‌های لازم در این زمینه استفاده شود. در ایران حدود ۲۰۰ هزار نفر در زندان‌ها حضور دارند. آموزش مهارت به زندانیان برای اینکه بعد آزادی بتوانند کار و درآمدی داشته باشند، یکی از کار‌های ضروری معرفی شده است. جمعیت کیفری در ایران بالاست و مسئولان می‌گویند بیکاری و طرد اجتماعی می‌تواند زمینه بازگشت به زندان افرادی را که تجربه زندان را دارند، بیشتر کند. از طرف دیگر مدت زمانی که افراد دوره محکومیت‌شان را سپری می‌کنند، اگر صرف کار‌های مفید از جمله آموزش نشود، آسیب زندان افزایش می‌یابد. همچنین می‌توان به سربازان به عنوان گروهی اشاره کرد که باید تحت آموزش قرار گیرند. خوشایند‌سازی سربازی موضوعی است که چند سالی است مسئولان نظام وظیفه آن را دنبال می‌کنند. دوره دو ساله سربازی می‌تواند صرف مهارت آموزی شود و در این زمینه البته برنامه‌هایی هم ارائه شده است.
۲۱ مهر امسال سردار تقی مهری (رئیس سازمان وظیفه عمومی ناجا) گفت: امسال حدود ۲۰۰ هزار سرباز مهارت شغلی را در پادگان‌ها آموزش خواهند دید. مقرر شد تا پس از برگزاری کارگاه مهارت آموزی برای سربازان و قبولی در این دوره آموزشی، برای او یک مهارت‌نامه که اعتبار بین‌المللی دارد صادر شود و با هماهنگی با بانک‌ها پس از اتمام خدمت سربازی به مشمولان تا سقف ۳۰ میلیون تومان وام داده شود.
کم کردن هزینه مهارت‌آموزی
هادی ساداتی (عضو هیات مدیره کانون عالی انجمن های صنفی کارگران ایران) به خبرنگار ایلنا می‌گوید: این واقعیت که برخی از تحصیلکردگان در ایران فاقد مهارت هستند، انکارناپذیر است. باید نظام آموزشی ما اصلاحاتی صورت داده و تجدیدساختار کند، اما برای آن دسته از افرادی که دوران تحصیل‌شان تمام شده و جویای کارند، ولی مهارت‌های لازم را ندارند نیز باید فکری کرد.
او با تاکید بر اینکه مهارت‌آموزی نیاز امروز بیکاران است، عنوان می‌کند: وقتی بحث مهارت‌آموزی مطرح می‌شود از طرفی چگونگی این مهارت‌آموزی و از طرف دیگر هزینه‌های آن را باید بررسی کنیم. در بحث شیوه و برنامه‌ریزی برای مهارت‌آموزی سازمان آموزش فنی و و حرفه‌ای و در رده بالاتر وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی باید ورود کنند. این نهاد‌ها باید بررسی کنند بازار کار به چه مهارت‌هایی نیاز دارد و متناسب با احتیاجات به گروه‌های مختلف آموزش دهند.
عضو هیات مدیره کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران ایران عنوان می‌کند: آموزش نیازمند صرف هزینه است. برای مثال اگر فرد در بخش خصوصی قصد فراگیری مهارت داشته باشد، باید پول خرج کند، حال آنکه ما عنوان می‌کنیم که نیازمند نهضت مهارت‌آموزی و تبدیل مهارت‌آموزی به یک فرهنگ هستیم. بر این اساس باید موانعی را که ممکن است جلوی مهارت‌آموزی افراد را بگیرد، از سر راه برداشت.
او با اشاره به وظیفه‌ای که وزارت کار در قبال آموزش نیروی کار دارد، می‌گوید: لازم است بودجه‌های لازم در این زمینه در نظر گرفته شود و از طرف دیگر این وزارتخانه در راستای اجرای طرح‌های خود در این زمینه نیازمند همکاری با نهاد‌های مختلف است. برخی نهاد‌ها با افراد و گروه‌هایی سر و کار دارند که فرصت کافی برای آموختن دارند. برای مثال می‌توان برای زندانیان دوره‌های مهارت‌آموزی گذاشت و حتی آنها را درگیر کار کرد تا هم درآمدی کسب کنند و هم برای بعد آزادی آسان‌تر جذب بازار کار شوند.
ساداتی ادامه داد: سربازان نیز گروه دیگری هستند که می‌توانند تحت آموزش قرار گیرند. سازمان فنی و حرفه‌ای می‌تواند با سازمان نظام وظیفه همکاری کرده و دوره‌های آموزشی برای سربازان برگزار کند. در این زمینه همکاری‌هایی صورت می‌گیرد و تفاهم‌نامه‌ای هم به امضا رسیده است.
امسال حدود ۲۰۰ هزار سرباز مهارت شغلی را در پادگان‌ها آموزش خواهند دید. مقرر شد تا پس از برگزاری کارگاه مهارت آموزی برای سربازان و قبولی در این دوره آموزشی، برای او یک مهارت‌نامه که اعتبار بین‌المللی دارد صادر شود و با هماهنگی با بانک‌ها پس از اتمام خدمت سربازی به مشمولان تا سقف ۳۰ میلیون تومان وام داده شود
او تاکید می‌کند: باید توجه داشت که سازمان فنی و حرفه‌ای لازم است مسیر کلی آموزش‌ها را تعیین کند. هزینه کار را سازمان‌هایی که با هم همکاری می‌کنند می‌پردازند و البته این مزیت وجود دارد که هزینه آموزش برای افرادی که جویای مهارت هستند در چنین شرایطی بسیار کمتر از آموزش خصوصی است و این خود می‌تواند افراد را به فراگیری مهارت‌های شغلی ترغیب کند.
بهترین فرصت برای مهارت‌آموزی
زمانی که می‌گویند تحصیلکردگان ایرانی فاقد مهارت هستند و برای ورود به بازار کار باید آموزش ببینند، این انتقاد مطرح می‌شود که نظام آموزشی چه کار می‌کند که بعد از ۱۶ سال یا بیشتر که فرد صرف درس خواندن کرده تازه باید دنبال مهارت‌آموزی برود؟ این نظر وجود دارد که مراکز آموزش عالی سرعت‌گیر بازار کار بوده‌اند، یعنی اینکه دانشگاه‌ها جای ایفای نقش آموزشی، این نقش را داشته‌اند که در ورود افراد به بازار کار تاخیر بیندازند. این شائبه وجود دارد که با طرح موضوع فاقد مهارت بودن تحصیلکردگان بازهم بخواهند در ورود آنها به بازار کار تاخیر بیندازند. توجه به مهارت‌آموزی در دوره‌های خاصی مثل سربازی این شائبه را از بین می‌برد که مهارت‌آموزی هم قرار است ترمز ورود جوانان به بازار کار باشد. در این بین چگونگی مهارت‌آموزی اهمیت زیادی دارد. هر چند باید سازمان نظام وظیفه همکاری لازم را داشته باشد، اما این نهایتا سازمان فنی و حرفه‌ای است که باید با ارزیابی بازار کار، خط مشی کلی آموزش‌ها را تعیین کند